صفحه محصول - ویژگی های افراد تاب آور و راه های ارتقاء آن

ویژگی های افراد تاب آور و راه های ارتقاء آن (docx) 30 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 30 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دانشکده روانشناسی و علوم اجتماعی گرایش: روانشناسی تربیتی عنوان: پژوهشگر: الهام علی نژاد 2-3 تاب آوری 2-3-1 تعاریف تاب آوری 2-3-2 روان شناسی مثبت گرا و تاب آوری 2-3-3 انواع تاب آوری 2-3-3-1 تاب آوری عمومی 2-3-3-2 تاب آوری حقیقی 2-3-4 مدل های تاب آوری 2-3-4-1 مدل های گارمزی 2-3-4-2 مدل تاب آوری فلچ 2-3-5 خصوصیات تاب آوری 2-3-6 عوامل موثر بر تاب آوری 2-3-6-1 ویژگی های افراد تاب آور 2-3-6-2 نقش محیط در تاب آوری 2-3-6-3 خودکارآمدی در افراد 2-3-6-3-1 دستاورد های عملکرد 2-3-6-3-2 تجربه های جانشین 2-3-6-3-3 ترغیب کلامی 2-3-6-3-4 حالت های فیزیولوژیک 2-3-7 راه های ارتقاء تاب آوری 2-3-7-1 مهارت در حل مساله 2-3-7-2 کفايت اجتماعي 2-3-7-3 نگاه رو به آينده 2-3-7-4 نقش والدین 2-3-8 راهکارهای عملی برای افزایش تاب آوری 2-3-9 اهمیت تاب آوری در دوره نوجوانی 2-4 پیشینه پژوهش تعریف نظری تاب آوری به اعتقاد کامپفر (1999) تاب آوری یعنی «بازگشت به تعادل اولیه یا رسیدن به تعالی بالاتر از وضعیت پیش از بروز شرایط ناگوار، به نحوی که سازگاری مثبت با زندگی میتواند پیامد آن باشد.» (اقدامی و حسینچاری؛ به نقل از جوکار، 1389). کونور و دیویدسون (2003) معتقدند که «تاب آوری تنها پایداری در برابر آسیبها یا شرایط تهدید کننده نیست، بلکه شرکت فعال و سازنده در محیط پیرامونی خود است.» (نقل از خسروی و دیگران، 1389). 1-6-6 تعریف عملیاتی تاب آوری پرسشنامه تاب آوری به منظور تفکیک افراد تاب آور از غیر تاب آور در موقعیت های بالینی و غیر بالینی و سنجش آنها مورد استفاده قرار میگیرد. منظور از تاب آوری نمرهای است که آزمودنی در پرسشنامه تاب آوری کونور و دیویدسون به دست میآورد. 2-3 تاب آوری 2-3-1 تعاریف تاب آوری تاب آوری که در لاتین به آن «رزیلنسی» اطلاق میگردد، در فرهنگ لغات به خاصیت ارتجاعی، فنری و کشسانی ترجمه شده است، رسایی و گویایی لازم را برای انتقال مفهوم این واژه را نداشته و به همین دلیل تاب آوری که به عنوان معادل فارسی آن برگزیده شده، اصطلاح بهتر و مناسبتری است. واژه تاب آوری را میتوان به صورت توانایی بیرون آمدن از شرایط سخت یا تعدیل آن تعریف کرد. در واقع تاب آوری ظرفیت افراد برای سالم ماندن و مقاومت و تحمل در شرایط سخت است که فرد تنها برآن شرایط دشوار فائق میشود بلکه طی آن و با وجود آن قویتر نیز میگردد. سپس تاب آوری به معنای موفق بودن، زندگی کردن و خود را رشد دادن در شرایط دشوار (با وجود عوامل خطر زا) است. تاب آوری نه تنها به معنی مقابله با مشکلات و رویداد های ناگوار، بلکه پاسخ قابل انعطاف به فشارهای زندگی روزانه است. ریشه کلمه رزیلنسی یا تاب آوری از علم فیزیک گرفته شده و به معنی جهیدن به عقب است و در واقع افراد تاب آور قادر هستند به عقب بجهند. آنها توانایی زنده ماندن و حتی غلبه بر ناملایمات را دارند. تاب آوری میتواند باعث شود فرد پیروزمندانه از رویدادهای ناگوار بگذرد. علیرغم قرار گرفتن در معرض تنشهای شدید، شایستگی اجتماعی تحصیلی و شغلی ارتقاء یابد (به نقل از کاظمی، 1383). گارمزی و ماسن (1984، به نقل از ابرنهام، 2009) سه نوع متفاوت از تاب آوری را تعریف میکنند. اولین تعریف را «غلبه بر ناسازگاری » عنوان میکنند؛ که عبارت است از کسب یک نتیجه مثبت با وجود خطرات زیاد. دومین تعریف را «توان تحمل در برابر استرس» ذکر میکنند. سومین تعریف از تاب آوری را «سالم ماندن در مقابل آسیب» میدانند. کامپفر (1999) معتقد است تاب آوری یا بازگشت به پایه است، یا رسیدن به تعادل سطح بالاتر در شرایط تهدید کننده، و باید موجبات سازگاری موفق در زندگی را فراهم آورد (به نقل از جوکار، 1386). در نوشتهای در انجمن پزشکان آمریکا با عنوان «ایجاد مقاومت، تاب آوری، بهبود در مدرسه و خشونت محل کار» (نوسیفورا و دیگران، 2007) آوردهاند که مقاومت و تاب آوری توسط استراتژی حمایتی تسهیل میگردند. که در سومین استراتژی که روش شناختی است پرورش شناختهای مثبت، از طریق محدود نمودن استرس و همچنین یادآوری خاطرات مثبت به ایجاد مقاومت و تاب آوری کمک مینماید. 2-3-2 روان شناسی مثبتگرا و تاب آوری رویکرد روانشناسی مثبتگرا، با توجه به استعدادها و توانمندیهای انسان (به جای پرداختن به نابهنجاری ها و اختلالات) در سالهای اخیر مورد توجه روانشاسان قرار گرفته است. این رویکرد هدف نهایی خود را شناسایی سازهها و شیوههایی میداند که بهزیستی انسان را به دنبال دارد. از این رو عواملی که سبب سازگاری هر چه بیشتر آدمی با نیازها و تهدیدهای زندگی میگردند، بنیادیترین سازههای مورد پژوهش این رویکرد میباشند. در این میان، تاب آوری جایگاه ویژهای در حوزههای روانشاسی تحولی، روانشناسی خانواده و بهداشت روانی یافته است. به طوری که هر روز بر شمار پژوهشهای مرتبط با این سازه افزوده میشود. در پژوهشی، بین استرسهای شغلی و فرسودگی پرستاران با تاب آوری آنها، رابطه منفی معناداری به دست آمده است و نتیجهگیری نموده که تاب آوری، تعدیل کننده استرس و فرسودگی شغلی است و برای توانمندی پرستاران در برابر استرس، پیشنهاد داده که تاب آوری در آموزشهای پرستای مورد نظر قرار گیرد (شاکری نیا، 1389). 2-3-3 انواع تاب آوری بنا به نظر هارت و همکاران (2007) توصیف تاب آوری سه روند را شامل میشود: الف) تاب آوری عمومی تاب آوری حقیقی تاب آوری تلقیحی 2-3-3-1 تاب آوری عمومی در زبان عامه همان غلبه بر موقعیتهای دشواری که هر کسی با آن موقعیت مواجه میشود. با این تعریف، تاب آوری همان چیزی است که تقریبأ همه از آن برخورداریم و به نظر میرسد که برای نژاد بشر برنامهریزی شده است. آن دسته افرادی که دوران کودکی خوبی را پشت سر گذاشتهاند با بسیاری از چالشها و مشکلاتی که پیش آمده درگیر میشوند، حتی اگر برخی از این مشکلات بدون هیچگونه اغراق بزرگ و شگفت آور به نظر آیند. البته همیشه استثناء وجود دارد و کسانی هستند که به راهنمایی، مدیریت و حمایت نیاز دارند. اما بیشتر افراد دارای یک ذهنیت تاب آوری مساعد میباشند. همه ما عاشق میشویم، کار و زندگی میکنیم ، عمق درد و اندوه را میآزماییم و سپس بر آن چیره میشویم (جوکار، 1386). 2-3-3-2 تاب آوری حقیقی تاب آوری حقیقی یک مفهوم مقایسهای است و روانشناسان را در درک این که چه چیزی در پس تفاوتهای افراد و حرکت در مسیر زندگی شخصیشان قرار دارد، یاری میکند و این همان چیزی است که ما را برای ایجا آیندهای بهتر، برای کودکانی که میشناسیم، شگفت زده، مصمم و امیدوار میسازد. تاب آوری حقیقی در جایی آشکار میشود که با دارایی و منابع بسیار کم و یا افرادی با آسیبپذیری بالا، آیندهای بهتر از آنچه ما با توجه به شرایطشان و در مقایسه با سایر افراد پیشبینی میکردیم، نشان دهند. توصیف از تاب آوری به عنوان مقاومت نسبی در برابر تجارب خطرناک اجتماعی، این مطلب را به خوبی بیان میکند (جوکار، 1386). 2-3-3-3 تاب آوری تلقیحی تاب آوری تلقیحی ما را به عنوان متخصص، گیج و دستپاچه میکند و انتظارات ما را آشفتهتر و مشوشتر میسازد. این مقوله حتی آسیبپذیریها و مکانیسمهای حفاظتی را منبع و منشأ تاب آوری میداند و به عنوان یک مفهوم، ظرفیت تغییر مصیبت و بدبختی را به موقعیتها و یا حداقل توان پیشگیری از اثرات بدتر مصیبت و بلا را فراهم میسازد. در اینجا تقریبأ به طور ناخود آگاه بلا و مصیبت به نتایج و پیآمدهای بهینه در تاب آوری تبدیل میشود. اثر تلقیحی میتواند با توجه به تجارب فرد ادامه یابد (هارت، 2007، نقل از سامانی، 1388). در ادامه موضوع انواع تاب آوری، راتر (1985) نوع دیگری از تقسیمبندی را بیان میکند. وی با توجه به میزان تاب آوری در افراد، پنج استراتژی تاب آوری را توصیف کرد. این پنج استراتژی در زیر بیان شدهاند. کاهش فشار شخصی تجربههای مخاطرهآمیز کاهش واکنشهای زنجیرهای منفی افزایش عزت نفس بوجود آوردن فرصتهای مثبت فرایندهای شناختی مثبت از تجربیات منفی بر طبق مطالعات راتر، افرادی که صفاتی را نشان میدهند، که آنها را در این طبقه قرار می-دهد، در مواجهه با محیط استرسآور، تاب آورتر هستند. 2-3-4 مدلهای تاب آوری 2-3-4-1 مدل گارمزی گارمزی و همکاران (1984) سه مدل به نامهای «جبرانی»، «چالشی» و «محافظتی» را در خصوص تاب آوری ارائه دادند. در مدل جبرانی، عامل جبرانی متغییری است که تأثیر مواجهه را خنثی میکند. این عامل در تعامل با عامل خطرزا قرار ندارد، بلکه تأثیر مستقیم و مستقل بر پیامد مورد نظر دارد. هر دو عامل خطرزا و جبرانی در پیشبینی پیامد نقش دارند (گارمزی و دیگران، 1984، ماسن و دیگران، 1998، به نقل از زیمرمن و آرن کومار، 2001). مطابق مدل چالش، عامل خطر (عامل فشارزا) خود ارتقاء دهندهی ذاتی تطابق موفق است. در این مدل استرس خیلی کم، چالش کافی را ایجاد نمیکند، همچنین سطوح بالای استرس میتواند به رفتار ناسازگارانه منجر شود. ولی سطوح متوسط استرس فرد را با چالش روبرو میکند که در صورت غلبه بر آن موجب تقویت میشود. اگر چالش به صورت موفقیتآمیز صورت پذیرد به فرد کمک میکند تا برای مشکل بعدی آماده باشد (گارمزی و همکاران، 1984). راتر (1987) این فرایند را مفهومسازی یا مصونسازی نام گذاری کرده است. اگر چالش موفقیتآمیز نباشد فرد نسبت به خطر آسیبپذیر میشود. به این ترتیب سطح بهینه استرس زمانی است که طی آن مواجهه با چالش موجب تقویت، سازگاری و تطابق میگردد. در مدل محافظتی به منظور کاهش احتمال یک پیامد منفی یا یک عامل خطرزا در تعامل قرار میگیرند. یک عامل محافظتی میتواند تأثیری مستقیم بر پیامد داشته باشد، اما در حضور یک عامل فشارزا، اثر آن قویتر میشود. به نظر میرسد این مدل بیشترین سهم را در مطالعه مدلهای تاب آوری به خود اختصاص داده است (بروک، نامورا، کوهن، 1989، گارمزی و دیگران، 1984). 2-3-4-2 مدل تاب آوری فلچ فلچ (1997) یک نوع مدل تاب آوری را بین کرد که این مدل فرایند تخریب و انسجام مجدد را در واژه سیستماتیک تعادل توضیح میدهد. اصول موضوع فلچ که «نقاط انشعاب» است، زمان تغییر وسیعی را بازنمایی میکند. تغییری که در زندگی ما رخ میدهد، سبب از بین رفتن تثبیت در ساختار بهنجار زندگی ما و حتی آشفتگی میشود. در نقطه آشفتگی به شدت آسیب پذیر میشویم و ممکن است در این نقطه شکل جدیدی از تعادل مبتنی بر «ناتوانی»، «غم و اندوه» و «رفتار کنار آمدن ناکافی» ایجاد شود و یا ممکن است از آشفتگی خارج شویم و انسجام مجددی را برای سطح مؤثرتری از کارکرد نسبت به قبل به دست آوریم. این انسجام، تاب آوری است. انسجام مجدد میتواند به عنوان فرایند تجدید نظر نسبت به نگاه جهانی باشد (ریچاردسون، 1990). 2-3-5 خصوصیات تاب آوری تاب آوری پنج خصوصیت مهم دارد. این پنج خصوصیت در زیر لیست شدهاند (ابرنهام، 2009): تاب آوری یک روند پویا و دینامیک است، نه یک وضعیت ثابت تاب آوری موقعیتی است، یعنی یک رفتار سازگارانه در یک موقعیت ممکن است و در یک موقعیت دیگر ناسازگار باشد. تاب آوری محصول تعامل ویژگیهای شخصیتی ذاتی با فاکتورهای محیطی است. تاب آوری در موقعیتهای که چندین عامل خطر وجود دارد، پیچیدهتر است. تاب آوری میتواند آموختنی باشد. بنابراین در مفهوم تاب آوری علاوه بر یکسری خصوصیات بالقوه با یکسری عوامل حمایتی بیرونی از جمله امکان آموزشدهی، کسب و یادگیری مهارتهای محافظت کننده مواجه میشویم که این نکته از دیگر مفاهیم مطرح در روانشناسی مثبتگرا را به یافتن شیوه موجود در افزایش تاب آوری ترغیب مینماید. در مجموع میتوان گفت که تاب آوري فرايندي پويا است كه در آن تأثيرات محيطي و شخصيتي در تعاملي متقابل بر يكديگر اثر ميگذارند. پژوهشهاي تاب آوري الگوهاي نظري رشد انسان را كه پيش از اين توسط اريكسون، برونفن، پياژه، كلبرگ، گيليان، اسکينر، مزلو و پيرس مطرح شده بود (رايت و ماسن، 1997)، مورد تأييد قرار ميدهند. در تمامي اين الگوهاي نظري، در حالي كه بر ابعاد مختلف رشد انساني(رواني- اجتماعي- شناختي- اخلاقي- معنوي) تأكيد مي شود، هسته مركزي اين رويكردها را اين پيش فرض تشكيل مي دهد كه فطرتي بيولوژيك براي رشد و كمال در هر انسان وجود دارد-طبيعت خود اصلاح گري ارگانيسم انساني- كه بطور طبيعي و تحت شرايط معين محيطي ميتواند آشكار شود. همانگونه كه ماسن (2001) ميگويد: «هنگامي كه فاجعه از سر بگذرد و نيازهاي اوليه انساني تأمين گردد، آنگاه تاب آوري احتمال ظهور مييابد.» مهمترين نتيجه كاربردي برآمده از پژوهشهاي تاب آوري، اين است كه ميتوانيم توانمندي افراد را ارتقاء دهيم بگونهاي كه آنها به احساس هويت و كارآمدي، توانایي تصميمگيري، هدف گذاري و باور به آينده دست يابند و از اين راه بتوانند نيازهاي اوليه انساني خود براي مهرباني، رابطه با ديگران، چالش، قدرت و معناداري را در شرايط طاقت فرسا بعنوان كانون توجه هرگونه مداخلات پيشگيرانه، آموزشي و رشد فردي قرار دهند (توگاد و فردريكسون، 2004). 2-3-6 عوامل موثر بر تاب آوری پژوهشها به طور پایا، عواملی را که مؤثر بر تاب آوری هستند، را گزارش کردهاند؛ نظیر  مراقبت حمایتی و مثبت، روابط خانوادگی، پدر و مادری کردن شایسته، ویژگیهای افراد و توانایی شناختی بالا (ماستن و دیگران،1999؛ ویمان و دیگران،1999). 2-3-6-1 ویژگیهای افراد تاب آور افراد تاب آور دارای خصوصیات ویژهای هستند. این ویژگیها میتوانند بر تاب اوری مؤثر باشند (ماسن و دیگران،1999؛ ویمان و دیگران،1999؛ محمدی، 1386): 1- احساس ارزشمندی: پذیرفتن خود به عنوان فردی ارزشمند،‌ و احترام قایل شدن برای خود و تواناییهایشان. بی قید و شرط دوست داشتن و سعی در شناخت نقاط مثبت خود و پرورش دادن آنها و از طرف دیگر شناخت نقاط ضعف خود و کتمان نکردن آنها. علاوه بر آن سعی میکنند که این نارساییها را با واقع بینی بر طرف کرده و در غیر این صورت با این ویژگیها کنار میآیند. 2- مهارت در حل مسئله: افراد تاب آور ذهنیتی تحلیلی- انتقادی نسبت به تواناییهای خود و شرایط موجود دارند، در مقابل شرایط مختلف انعطاف پذیرند و توانایی شگفت انگیزی درباره پیدا کردن راه حلهای مختلف درباره یک موقعیت یا مساله خاص دارند. همچنین توانایی ویژهای در تجزیه و تحلیل واقع بینانه مشكلات شخصی و پیدا کردن راه حل های فوری و راهبردهای دراز مدت برای حل و فصل مشكلاتی كه به آسانی و سریع حل نمیشوند را دارا هستند . 3- کفایت اجتماعی : این دسته از افراد مهارتهای ارتباط با دیگران را خیلی خوب آموخته اند. آنها میتوانند در شرایط سخت هم شوخ طبعی خودشان را حفظ کنند، میتوانند با دیگران صمیمی شوند و در مواقع بحرانی از حمایت اجتماعی دیگران بهره ببرند؛ ضمن اینکه این گونه آدمها میتوانند سنگ صبور خوبی باشند، وقتی برایشان حرف میزنید خوب گوش میدهند و خودشان را جای شما میگذارند. در ضمن آنها طیف وسیعی از مهارتها و راهبردهای اجتماعی شامل مهارتهای گفتگو، جرأتمندی و گوش دادن، آمادگی برای گوش دادن به دیگران واحترام گذاشتن به احساسات و عقاید دیگران که در تعاملات اجتماعی بسیار مهم است، را دارا هستند. 4- خوش بینی: اعتقاد راسخ به اینكه آینده میتواند بهتر باشد،‌ احساس امید و هدفمندی و باور به اینکه میتوانند زندگی و آینده خود را كنترل كنند و موانع احتمالی نمیتواند آنها را متوقف سازد. 5- همدلی: تاب آورها دارای توانایی برقراری رابطه توأم با احترام متقابل با دیگران هستند كه موجب به هم پیوستگی اجتماعی یعنی احساس تعلق به افراد، گروه ها و نهادهای اجتماعی میشود. 2-3-6-2 نقش محیط در تاب آوری علاوه بر ویژگیهای فردی که در مورد تاب آوری بیان شد، ذکر این مطلب مهم به نظر میرسد که برخی از مولفههای محیطی در رشد و پرورش افراد تاب آور موثر هستند. این ویژگیها عبارتند از( نیایش، 1390): 1. روابط حمایتگر و توأم با توجه و وجود شبكهای از افراد كه از یکدیگر حمایت میكنند. 2. معیارها و انتظارات بالا اما معقول خانواده و جامعه در مورد رفتار فرد. 3. ایجاد فرصت مشارکت در فعالیتهای اجتماعی توسط والدین برای فرزندان. ذکر این مطلب ضروری به نظر میرسد که تاب آوری فقط داشتن فهرستی از ویژگیها نیست؛ بلکه یک فرایند است که در زندگی واقعی تاب آفرینی نامیده میشود. همه انسانها دارای توانایی ذاتی برای تاب آوری هستند اما رفتار تاب آورانه رفتاری اکتسابی و یادگیرانه است. برخی از ویژگیهای تاب آوری درونی است و انسان آن را دارد یا میتواند به دست بیاورد اما بعضی دیگر فقط با پرورش آنان در محیطی تاب آفرین (مانند خانه و مدرسه) به دست میآید بنابراین توصیه میشود که برای بهبود سطح کیفی بهداشت روانی به موارد زیر توجه نمود: «در رویارویی با عوامل تنشزا به نقاط قوت افراد، خانواده، مدرسه، محیط و جامعه توجه شود؛ یعنی در برابر موقعیتهای مختلفی که برای فرد پیش میآید به جای اینکه بر روی نقاط ضعف و ناتوانیها متمرکز شود به فرآیند حل مساله بپردازد. به عبارت دیگر به تعریف دقیق مشکل یا مشکلات پرداخته تا دقیقاً مشخص شود که مشکلات فعلی چه چیزهایی هستند و بتوان هر کدام را در یک سطر توضیح داد.» سپس به اولویت بندی مشکلات پرداخته که کدام مشکلات مهمتر یا فوریتر و کدام مشکلات مزمنتر یا بی اهمیتتر هستند. سپس برای حل مشکل فکر کرد و هر راه حلی که به ذهن میرسد یادداشت کرد. از سادهترین تا معقولترین راه حلها، همه را فهرست کرد و در مرحله بعد به اولویتبندی راه حلها پرداخت و به راه حلهایی که در اختیار هست امتیاز مثبت و منفی داده شود وآنها را براساس بیشترین نمره، اولویتبندی کرد. 2-3-6-3 خودکارآمدی در افراد از دیگر راههای ارتقای تاب آوری، افزایش خودکارآمدی است. به نظر بندورا (1986) اکتساب انتظارات کارآمدی 4 منبع اصلی دارد: 1.  دستاوردهای عملکرد 2.  تجربههای جانشین 3.  ترغیب کلامی 4.  حالتهای فیزیولوژیک 2-3-6-3-1 دستاورد های عملکرد بندورا (1986؛ به نقل از عزیزی ابرقوئی، ۱۳۸۹)، معتقد است که انتظارات کارآمدی در تجربیاتی که شخص در آن مهارت دارد، ریشه دارد. تجارب موفق تمایل دارند که انتظارات سطح بالا ایجاد کنند، در حالیکه تجربیات شکست تمایل به تولید انتظارات سطح پایین دارند. یک بار که انتظارات کارآمدی قوی و بالا ایجاد شد احتمال اندکی وجود دارد که شکستهای موقتی تاثیر زیادی بر قضاوتهای فرد در مورد قابلیتهای خود داشته باشد. برعکس وقتی که انتظارات کارآمدی پایین و ضعیف ایجاد شد، موفقیتهایی که به صورت گاهگاهی بوجود میآیند، در قضاوت افراد از قابلیتهای خودشان چندان موثر نیستند. به هر حال انتظارات سطح پایین میتوانند به وسیله موفقیتهای فراوان و مکرر تغییر یابند. موثرترین منبع خودکارآمدی، دستاوردهای عملکرد است. افراد در کارها و فعالیتهایی که مشغول میشوند نتیجه اعمالشان را تفسیر میکنند و از این تفسیرها برای گسترش باورها و عقاید درباره تواناییشان برای درگیر شدن در کارها و فعالیتهای بعدی استفاده میکنند. معمولا نتایجی که به عنوان نتایج موفق تفسیر میشوند، خودکارآمدی را افزایش میدهند و آن دسته که به عنوان نتایج ناموفق تفسیر میشوند آن را کاهش میدهند (پاجاریز،2002). 2-3-6-3-2 تجربههای جانشین افراد علاوه بر تفسیر نتایج اعمالشان، باورهای خودکار آمدیشان را از طریق تجربه جانشینی مشاهده اجرای اعمال دیگران شکل میدهند. این منابع اطلاعات از دستاوردهای عملکردی ضعیفتر است؛ اما وقتی که افراد از تواناییهای آنها مطمئن نیستند یا وقتی که تجربه قبلی محدودی دارند، نسبت به آن حساستر میشوند. تاثیرات مدلسازی به طور ویژهای به این زمینه مربوط میشود، بخصوص زمانیکه شخص در مورد انجام کاری تجربه قبلی کمی دارد. اگر مدلها راههای بهتر انجام کارها را به افراد آموزش دهند، با این وجود حتی افراد با تجربه و خودکارآمد، خودکارآمدیشان را در سطح بالایی افزایش میدهند. تجربه جانشینی زمانی قدرتمند است که ناظران شباهتهایی را در بعضی ویژگیهای مشاهده شونده ببینند. مشاهده موفقیتهای چنین مدلهایی به مشاهدهگر کمک میکند که تواناییهای خود را باور کند. یک مدل مهم و مشخص در زندگی یک نفر میتواند به القاء کردن باورهای شخصی که راه و روش زندگی را تحت تاثیر قرار میدهد، کمک کند (پاجاریز ،2002). 2-3-6-3-3 ترغیب کلامی افراد باورهای خودکارآمدی را به عنوان نتیجه تشویقها و حمایتهای اجتماعی که از دیگران دریافت میکنند، ایجاد میکنند و گسترش میدهند. تشویقهای اجتماعی و پیشنهادهای کلامی میتوانند به افراد کمک کنند تا تلاش بیشتری به کار ببرند و پشتکار مورد نیاز برای موفقیت را تداوم بخشند و این امر به رشد پیوسته مهارتها وکارآمدی شخصی منجر میشود (پاجاریز،2002). ترغیب کلامی یا قانع سازی کلامی (یعنی اینکه به افراد گفته میشود که آنها توانایی رسیدن به هر چیزی را که میخواهند، دارند) میتواند کارآیی شخص را افزایش دهد. این ممکن است از چهار منبع اطلاعاتیِ رایجتر باشد و معمولا توسط والدین، معلمان، همسران، دوستان و درمانگران عملی میشود. برای اینکه قانعسازی کلامی موثر افتد، باید واقعبینانه باشد (سید محمدی ،1378). 2-3-6-3-4 حالتهای فیزیولوژیک شرایط جسمی و عاطفی مانند اضطراب، استرس، انگیزش وشرایط روحی اطلاعاتی را در مورد باورهای خودکارآمدی فراهم میکنند. فشارهای روانی و تنش اغلب به عنوان شاخصهای آمادگی برای شکست تفسیر میشوند. همچنین خلق فرد نیز میتواند تاثیر عمدهای روی باورهای خودکارآمدی داشته باشد. خوشبینی وخلق مثبت باورهای خودکارآمدی را افزایش میدهند و ناامیدی وافسردگی باورهای خودکارآمدی را کاهش میدهند (پاجاریز ،1977؛ به نقل از مژدهی ،1381). با توجه به این چهار منبع میتوان نتیجه گرفت که تنظیم رفتار به وسیله اهداف از پیش تعیین شده و آگاهانه میباشد. این تعیین هدف شخص تحت نفوذ خود ارزیابی فردی قرار دارد (بندورا، 1993؛ نک، 1997؛ واینر ، 1990؛ به نقل از کندری، 1381). 2-3-7 راههای ارتقاء تاب آوری تاب آوري به زبان خيلي ساده يعني اينکه فرد در يک محيط پر از آسيب زندگي کند اما از بيشتر آنها سربلند و سالم بيرون بيايد. اما منظور اين نيست که تاب آوري فقط مربوط به دوره کودکي است. هر کسي در طول زندگي اش ـ حتي تا سالمندي ـ ميتواند تاب آوري را از تجربههايش بياموزد و حتي میزان تاب آورياش بالا و پايين برود. به طور کلی میتوان براساس ويژگي افراد تاب آور، راهکارهای رسيدن به آن را ارائه داد ( نیایش، 1390): 2-3-7-1 مهارت در حل مساله تاب آورها ذهنيتي تحليلي ـ انتقادي نسبت به تواناييهاي خودشان و شرايط موجود دارند، در مقابل شرايط مختلف انعطاف پذيرند و تخيل شگفت انگيزي درباره راه حلهايي که احتمالي به ذهنشان ميرسد، دارند. جهت پرورش اين مهارت کافي است که ذهن خود را مرتب کرد و يک الگوي منظم را براي همه مشکلات در نظر داشته گرفت. اين الگو 5 مرحلهاي است: الف- تعريف دقيق مشکل يا مشکلات: يعني اينکه دقيقاً بدانيد مشکلات فعلي شما چه چيزهايي هستند و بتوانيد هر کدام رادر يک سطر توضيح دهيد. ب- اولويتبندي مشکلات: اينکه بدانيد کدام مشکلات مهمتر يا فوريتر هستند و بايد تا دير نشده فکري به حالش بکنيد و کدام مشکلها مزمنتر يا بي اهميتتر هستند. براي امتحان ميتوانيد فعلاً مهمترين مشکل را در نظر داشته باشيد. ج- بارش فکري براي حل مشکل: يعني بنشينيد و فکر کنيد و هر راه حلي رابه ذهنتان ميرسد يادداشت کنيد. از احمقانهترين و خندهدارترين گرفته تا معقولترين راه حلها، همه را فهرست کنيد. د- اولويتبندي راه حلها: يعني بنشينيد به راه حلهايي که داريد امتياز مثبت و منفي بدهيد وآنها را براساس بيشترين نمرهاي که ميگيرند، اولويتبندي کنيد. ه- اجراي راه حلها و بازبيني: حالا وقت عمل است. راه حلي که بيشترين نمره را گرفته عملاً قابل اجرا است. 2-3-7-2 کفايت اجتماعي کساني که تاب آوري بالايي دارند مهارتهاي ارتباط با ديگران را خيلي خوب بلدند. آنها ميتوانند در شرايط سخت هم شوخطبعي خودشان را حفظ کنند، ميتوانند با ديگران صميمي شوند و در مواقع بحراني از حمايت اجتماعي ديگران بهره ببرند؛ ضمن اينکه اين گونه آدمها ميتوانند سنگ صبور خوبي باشند. کفايت اجتماعي تمام مهارتهايي را که يک طوري به ارتباط داشتن با ديگران ربط داشته باشد در برميگيرد. الف. شوخ طبع باشيد: البته تاب آورها حتماً ميدانند که همه سبکهاي شوخ طبعي مشکل را حل نميکنند. شوخ طبعي پرخاشگرانه و خود شکنانه اوضاع را بدتر ميکند و شوخ طبعي خودار زندهساز (حفظ روحيه در مقابل مشکلات با نگاه شوخ طبعانه) و پيوند دهنده است که بايد آن را پرورش داد. ب. خوب گوش دهيد: فردي که فعالانه گوش ميدهد انگيزه گوش دادن دارد يعني مايل است حرفهاي ديگران را گوش دهد به حرفهاي ديگران توجه ميکند و با تمام وجود به آنها گوش ميدهد. همدلي مي کند؛ يعني دوست دارد دقيقاً بداند طرف مقابل چه احساسي دارد تا در احساسش شريک شود و انعطاف پذير است؛ يعني ميداند در مقابل افراد متفاوت و در موقعيتهاي مختلف چطور برخورد کند. ج. ازحمايت اجتماعي استفاده کنيد: تاب آورها از دوستان و آشنايانشان موقع رو به رو شدن با مشکلات استفاده ميکنند. شما هم اگر بخواهيد مثل آنها باشيد بايد خودخواهيتان را کنار بگذاريد و کمک بخواهيد. 2-3-7-3 نگاه رو به آينده تاب آورها اسير گذشته خودشان نيستند. آنها نگاه مثبتي به آينده دارند. آنها خوش بينند، براي آيندهشان هدف و برنامه دارند و زندگي برايشان معنا داراست. آنها براي رسيدن به اين آينده در بيشتر موارد هم انگيزه دارند و هم انرژي. در نتيجه اين ويژگيها سير زندگي آدمهاي تاب آور صعودي است نه نزولي. آنها اهل پسرفت نيستند و اگر باشند بعد از پسرفتهاي احتمالي پيشرفتهاي سريعتري دارند. براي پرورش دادن آيندهگرايي بايد چندين مهارت در فرد پرورش یابد. از جمله این مهارتها که باید در فرد پرورش یابد میتوان به موارد زیر اشاره کرد: الف. هدف را دقیق انتخاب کردن. هدفهاي دقیق؛ هدفهاي کوچک، کوتاه مدت، دقيق، واقعگرايانه و در عين حال چالش برانگيزند. ب. بامعنا بودن: تأملات فلسفي داشتن و یافتن معناي زندگي. ج. با انگيزه بودن: هر علتی که سبب ایجاد بیانگیزگی در فرد میشود را باید شناسایی نموده و آن را از بین برد. 2-3-7-4 نقش والدین والدین میتوانند کفه ترازو را از سمت خطر به سوی تاب آوری سنگین کنند. چنین والدینی در واقع افراد خردمند و قابل اعتمادی هستند که سه دسته از عوامل محافظتی را به کار میبرند: الف) روابط مهربانانه شامل: حمایت عاشقانه و بیچشم داشت از نوجوان، احترام، دل سوزی ب) انتظارات بالا شامل: باور داشتن به تاب آوری ذاتی فرزندان و ظرفیت خود اصلاحگری او، به چالش کشاندن فرزندان، همراه با حمایتگری، ارائه راهنمایی ساختار یافته، همراه با آزادی لازم برای خطرپذیری، تمرکز بر توانمندیهای فرزندان ج) فرصتهایی برای مشارکت شامل: فراهم سازی فرایندهای متعامل گروهی، فراهم سازی تفکر انتقادی، گفتگو و بازخورد، مسئولیت پذیری، دعوت از فرزندان برای آفرینش و تدوین مقررات منزل، روش مطالعه، مشارکت فرزندان (نه کنترل آنان) در طراحی و اجرای بر نامههای خانوادگی، تجربه تسلط و چیرگی (افزایش احساس خودکارآمدی)، فرصت ابراز و بیان خلاقانه، فراهم سازی فرصتهایی برای یاری رساندن به دیگران. 2-3-8 راهکارهای عملی برای افزایش تاب آوری با توجه به تاکید متخصصان برآموختنی بودن مهارتهای گوناگون تاب آوری (ونیا، 2003؛ استرنبرگ، 1994) میتوان با آموزش این مهارتها به افراد، سطح سلامت روانی و هیجانی آنان را افزایش داد و از این رو احساس رضایتمندی از زندگی را در آنها بالا برد؛ توجه به نکات زیر جهت افزایش تاب آوری کمک کننده است:          1 -  به باور استرنبرگ و بری (1994) با آموزش مهارتهایی همانند مهارتهای ارتباطی، مهارتهای مقابلهای، جرأتآموزی و ابراز خود میتوان تاب آوری و به دنبال آن سطح سلامت افراد را افزایش داد.          2 -  هرچه محیط خانواده بیشتر شرایط گفت و گوی راحت را درباره طیف وسیعی از موضوعات برای افراد خود فراهم آورد و برای در میان گذاشتن افکار و احساسات اعضای خانواده وقت بگذارد و اعضا را به همفکری تشویق کند، احتمال این که فرزندان آنها در بزرگسالی در مواجهه با عوامل استرسزا « مثل مرگ والدین، وسوسه در برابر مصرف مواد مخدر، حوادث، تغییر محل و ...»، مقاومت کنند و درگیر رفتارهای آسیبزا نشوند، بیشتر است و چون تاب آوری همچنان که گفته شد از شاخصههای سلامت روان است، باید بر این ارتباط آزاد و تعامل باز سرمایهگذاری کرد تا کودکانی با بهزیستی روانی بالا را تربیت کرد.                 3 - با بهبود کیفیت دوستی، میزان تاب آوری افراد بالا می رود. ارتباط میان کیفیت دوستی و تاب آوری بر این نکته تاکید دارد که خانواده ها و مسؤلین باید به نقش حمایتی دوستی در دوره نوجوانی توجه بیشتری داشته باشند. ایجاد فرصتهای مناسب برای توسعه دوستی میتواند میزان تاب آوری و در نتیجه سازگاری نوجوانان را افزایش دهد.   و بالاخره، با توجه به تاثیر قابل توجهی که هوش هیجانی افراد، بر میزان تاب آوری آنها دارد و با توجه به اینکه هوش هیجانی قابل یادگیری است، با آموزش شناخت و نحوه ارتقاء مولفههای هوش هیجانی به افراد، میتوان میزان تاب آوری آنها را، در مقابل شرایط خطرآمیز و دشوار، بالا برد. 2-3-9 اهمیت تاب آوری در دوره نوجوانی به نظر میرسد که هر دو عامل محیطی (عوامل خانوادگی و حمایت اجتماعی) و فردی (خصوصیات شخصیتی) توانایی نوجوان را برای تاب آور بودن تحت تأثیر قرار میدهد. تحقیقات عوامل خطرزا و محافظتکننده را به دو دسته فردی و محیطی تقسیم میکنند. عامل محافظت کننده میتواند یک صفت، شرایط یا محیط باشد که به عنوان برای تاب آور شدن فرد عمل میکند و عامل خطرزا توانایی فرد برای تاب آور شدن را کاهش می دهد (اسپنس، 2000). عوامل بالقوه خطرزا و محافظت کنندهای وجود دارند که بر روی سطح تاب آوری افراد تأثیر میگذارند. خانوادهها و مدارس میتوانند راهبردهایی را به کار برند تا عوامل محافظتکننده را افزایش داده و تاب آوری را پرورش دهند. با ارائه یک محیط تسهیل کننده افراد استعداد و گنجایش تغییر مثبت و رشد بعضی ویژگیهای تاب آوری را در سراسر زندگی را دارند. این تاب آوری افزایش یافته، در بهبود سلامت روان و بروندادهای تحصیلی نوجوان مؤثر است. عوامل محافظتکننده و خطرزا تحت تأثیر موفقیت تحصیلی، رشد اجتماعی، رشد عاطفی و سلامت جسمانی قرار دارند (محمدی، 1384). 2-4 پیشینه پژوهشی متغییرها 2-4-1 تاب آوری جوادی و همکاران (1390) پژوهشی در مورد رابطه کارکرد خانواده و تاب آوری فرزندان آنها در برابر مصرف سیگار و مواد مخدر در دانش آموزان پسر دبیرستانی مدارس پر خطر اجرا کردند. نتایج ضریب همبستگی نشان داد که بین ابعاد کارکرد خانواده (حل مسئله، آمیختگی عاطفی، نقشها، کنترل رفتار، ارتباط و کارکرد کلی) و تاب آوری در برابر مصرف مواد، رابطه مستقیم و معنیدار وجود داشت. فقط خرده مقیاس پاسخ دهی عاطفی رابطه معنی داری را نشان نداد. خرده مقیاس آمیختگی عاطفی توانست 13% از واریانس تاب آوری در برابر مصرف مواد را پیشبینی کند. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان داد که هر چه کارکرد خانواده، وضعیت سالمتر و مطلوبتری داشته باشد، تاب آوری در برابر مصرف مواد بیشتر خواهد بود. سیدمحمودی، رحیمی و محمدی (1390) پژوهشی را با عنوان «عوامل مؤثر بر تاب آوری در افراد مواجه شده با ضربه روانی» انجام دادند. این پژوهش با هدف بررس نقش عاطفه مثبت، عاطفه منفی و خوشبینی در پیشبینی تاب آوری، در دانشگاه شیراز صورت گرفت. دادههای حاصل با استفاده از تحلیل رگرسیون به روش همزمانی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. تجزیه و تحلیل نتایج نشان داد که عاطفه مثبت، عاطفه منفی و خوشبینی با تاب آوری رابطه معنی داری دارند و میتوانند تغییرات آن را تبیین کنند. رابطه معنیدار بین جنسیت و وضعیت تأهل با تاب آوری مشاهده نشد. این تحقیق نشانگر اهمیت مثبت و خوشبینی در افزایش توان مقابله افراد هنگام رویارویی با مشکلات سخت زندگی است. علاوه بر این نتایج ممکن است بیانگر این حقیقت باشند که افراد تاب آور، خوشبینتر هستند. ناکیا و همکاران (2006) در پژوهشی با عنوان «رابطه مقیاس تاب آوری نوجوانان با پنج عامل بزرگ شخصیت» به این نتایج دست یافتند که ضریب همبستگی بین روان رنجورخویی با تاب آوری 59/0- به دست آمد که نشاندهنده همبستگی منفی معنی دار بین متغییرها است. علاوه بر این همبستگی مثبت و معنیدار بین تاب آوری با متغییرهای برونگرایی، باز بودن و با وجدان بودن مشاهده شد که ضرایب محاسبه شده به ترتیب عبارت بودند از 37/0، 47/0 و 40/0. طبق نظر گارمزی (1991) خصوصیات خانوادگی مثبت (صمیمیت و انسجام) و منابع بیرونی، حمایت اجتماعی تاب آوری را افزایش میدهد. سیمون و همکاران (2007) در پژوهش خود علاوه بر اینکه به ارتباط مثبت ویژگیهای خلقی مثل: اجتناب نکردن از خطر وابسته بودن به پاداش با تاب آوری اشاره میکنند، همبستگی مثبت و دلبستگی ایمن با تاب آوری را مورد توجه قرار داده و معتقدند که ارتباط خوب خانواده با کودک مکانیسم محافظتی در برابر مخاطرات محسوب میشوند. گروتبرک (2000) معتقد است که والدین و مراقبان کودک میتوانند شرایطی را برای افزایش تاب آوری کودک فراهم آورند. وی عشق و علاقه و بیان عقاید و باز بودن و نعامل میان اعضای خانواده را در تاب آوری مؤثر میداند. گریل (1993) با تمرکز بر عوامل خانوادگی مؤثر بر تاب آوری دریافت که کودکانی که در برابر فشار و استرس مقاوم هستند از والدینی که با روشهای تربیتی مثبت برخورد کردهاند و با زندگی کودکشان در گیر هستند راهنماییهای بهتر و بیشتری را به آنها ارائه میدهند. منابع آقا یوسفی، ع.، 1387، معرفی روی آوردهای روان درمانگری و راهبردهای عملی، قم، ص. 38 احدی، ح.، جمهری، ف.، 1380، روان شناسی رشد، تهران، پردیس، ص. 145 احدی، ح.، نیک مهر، م.، 1378، روان شناسی رشد مفاهیم بنیادی در روان شناسی کودک، تهران، نشر بنیاد، ص. 261 افروز، غ.، 1371، نوجوان، استقلال، شخصیت و خلاقیت، مجله پیوند، شماره 158، تهران، انجمن اولیاء و مربیان اکبر زاده، ن.، 1376، گذر از نوجوانی به پیری، تهران، دانشگاه الزهرا، ص. 89 امام زاده، ر.، 1385، رابطه شیوه های فرزندپروری با خلاقیت و تفکر انتقادی در دانش آموزان دوره راهنمایی شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی برک، ل.، 1383، روان شناسی رشد، ترجمه سید محمدی، ی.، تهران، ارسباران، ص. 345 بشارت، م.ع.، 1387، ویژگیهای روان سنجی فرم فارسی مقیاس تاب آوری، مجله علوم روان شناختی، چاپ اول، ص 93-89 جوادی، ر.خ.، آقابخشی، ح.، رفیعی، ح.، عسگری، ع.، بیان معمار، ا.، عبدی زرین، س.، 1390، رابطه کارکرد خانواده و تاب آوری در برابر مواد در دانش آموزان پسر دبیرستانی مدارس پر خطر، فصلنامه علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، سال یازدهم، شماره 21، ص. 421 جوکار، ب.، اقدامی، ز.، حسین چاری، م.، 1389، پیش بینی تاب آوری بر اساس جهت گیری مذهبی (اسلامی) دانشجویان، مجموعه مقالات 5سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان، ص. 67 حدادی، پ.، بشارت، م.ع.، پور بهلول، س.، 1389، تاب آوری، آسیب پذیری و سلامت روانی، مجموعه مقالات روان شناسی ایران، ص. 264 خزائلی، پ.، 1386، تاب آوری، ظرفیت غلبه بر دشواری ها، پایداری ها و بهسازی خویشتن، مرکز مشاوره دانشجویی معاونت و معاونت دانشجویی و فرهنگی خسروی، ص.، موسوی، ح.، طاهر نژاد، ح.، کلانتری، م.، آگنج، ن.، 1389، تاثیر الگو های ارتباطی خانواده بر تاب آوری دانشجویان، مجموعه مقالات 5 سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان ص. 101 سامانی، س.، 1386، تاب آوری، سلامت روانی و رضایتمندی از زندگی زناشویی، فصلنامه روانشناسی دانشگاه شیراز، سال سوم، شماره8، ص. 68-67 سامانی، س.، جوکار، ب.، صحراگرد، ن.، 1386، تاب آوری، سلامت روانی و رضایتمندی از زندگی، مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، شماره 3، ص. 290 سیدمحمودی، س.ج.، رحیمی، چ.، محمدی، ن.، 1390، عوامل موثر بر تاب آوری در افراد مواجه شده با ضربه روانی، پژوهش های روان شناسی و مشاوره دانشگاه فردوسی مشهد، سال1، شماره 1، ص. 16 شاملو، س.، 1382، نظریههای شخصیت، تهران، انتشارات رشد، چاپ هفتم، ص. 164 شریعتمداری، ع.، 1376، روان شناسی تربیتی، تهران، امیر کبیر، ص. 132 صادقی، ز.، عابدی، م.ر.، فاتحی زاده، م.، 1382، مهارت های فرزندپروری و درمان شناختی- رفتاری، فصلنامه تازه ای رواندرمانی، سال یزدهم، شماره 41، ص. 43 فیست، ج.، گریگوری، ج.ف.، 1386، نظریههای شخصیت، ترجمه سید محمدی، ی.، تهران، نشر روان، ص. 59 کاظمی، س.، 1383، مفهوم تاب آوری و کاربرد آن در پیشگیری از اعتیاد، پایان نامه جهت دریافت مدرک کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی بروجرد کرلینجر، ف.ان.، 1381، مبانی پژوهش در علوم رفتاری، ترجمه شریفی- نجفی زند، تهران، نشر سمت، ص. 165 گروسی فرشی، ت.، 1380، رویکردهای نوین در ارزیابی شخصیت (کاربرد تحلیل عامل در مطالعات شخصیت)، تبریز، نشر جامعه پروژه، ص. 94 گروسی فرشی، میرتقی. (1380) .رویکردهای نوین در ارزیابی شخصیت. تبریز: نشر جامعه پروژه دانیال لیل آبادی، ل.، 1375، بررسی شیوه های فرزند پروری مادران دارای کودکان هختلال رفتاری با شخصیت آنها. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی محرابی، ش.، 1384، مقایسه میزان اختلالات روانی دختران با توجه به شیوه های فرزند پروری والدین در دختران دبیرستان های جیرفت، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بافت محمدی، م.، 1384، بررسی عوامل موثر بر تاب آوری در افراد در معرض مواد، رساله دکتری، تهران، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی مککری، ر.، کاستا، پ.، 1992، روانشناسی شخصیت بزرگسالی، ترجمه گروسی فرشی، 1381، تبریز، جامعه پروژه، ص. 142 منادی، م.، 1384، تاثیر شیوه های فرزندپروری والدین بر شخصیت اجتماعی و فرهنگی جوانان، فصانامه خانواده و پژوهش، سال دوم، شماره 2، ص. 27 منگال، اس.ک.، 2002، روان شناسی تربیتی پیشرفته، ترجمه کاظمی، س.، 1388، شیراز، نوید نشر، ص. 86 Cloninger, C.R., 2000, Cloninger’s psychologicalmodelof temerary andcharaterand the five-factormodel of personality, personality and individual differences, vol: 2, p: 441- 452 Connor, K.M., Davidson, J.R., 2003, Development of a new resilience scale: theConnor-Davidson on Resilience Scale (CD- RISC), Depress anxiety, vol: 18, p: 76- 82 Daniny, N., Steinbery, G., 1993, Parentity style as context: an intyrative model., Psychological Bulletin, vol: 113, p: 478- 496 Digman, T.M., Inoye, J., 1986, Personality structure; further specification of the five robust factors of personality, Journal of personality and social psychology, vol: 50, p: 116- 123 Fribory, O., Barlang, O., Martinassen, M., Rosenvige, J., 2005, Resilience in relation to personality and intelliyence international Journal of methods in psychiatric research., vol: 14., p: 29- 42 Garmezy, N., Masten, A.S., Tellegen, A., 1984, The study of stress and competence in children: Building blocks for development psychopathology child development, vol: 55, p: 97-111 Garmezy, N., Masten, A.S., Tellegen, A., 1991, The protective role of competence indicutores in children at risk, Giffo- Levasseur., Anne., 1995, confrontation desfamily et des institutions- educations: Grotberg, E.H., 2000, International resilience research project, in A.L. comunian & Gienna, Austria: Pabst science publishes, p: 379- 399 Irvine, A.B., Biglan, A., Smolkowski, K., Metzler, C.W., Ary,D.V., 1999, The effectiveness of a parenting skills programs for parents of middle school students in asmall community, Journal of consulting and clinical psychology, vol: 67, p: 811- 825 Kompfer, K.L., 1999, Factors and processes contributing to resilience., the resilience frame work; in Glantz, M.D.G., and Johnson, L.T., resilience and development: positivelife adaptation, Kluveracademic publishers, New Yourk. Kotanin, S., [et al]., 1997, Childhood temperament and mothers child rearing attitude., European Journal of personality, vol: 11, p: 249- 265 Lapluntine., Francors., 2000, Description ethographique nathan, Nakaya, A., Motoyaki, I., Oshio, K., Aysushi, T., Kaneko, H., 2006, Correlation for adolescent resilience scale with big five personality traits. Olsson, C.A., Bond, L., Burns, J.M., Brodrich, D.A., Sawyer, S.M., 2003, Adolescent resiliance: a concept analysis, Journal of adolescence, vol: 26, p: 1-11 Simeon, D., Yehude, R., Vunill, R., Knutelska, M., Putnam, F.W., Smith, L.M., 2007, Factors associated with resilience in healthy adults. Psychoneuron endocrinology, vol: 32, p: 1149- 1152