پاورپوینت جنبه های بهداشتی پرتوها جلسه دهم (pptx) 21 اسلاید
دسته بندی : پاورپوینت
نوع فایل : PowerPoint (.pptx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد اسلاید: 21 اسلاید
قسمتی از متن PowerPoint (.pptx) :
بنام خدا
جنبه های بهداشتی پرتوها
جلسه دهم
اثرات بيولوژيكي پرتوهاي يونساز
نخستين شناخت از اثرات سوء پرتوها چند ماه پس از كشف پرتو ايكس توسط رونتگن گزارش شده و بعد از آن در سال 1992 اولين مورد سرطانزائي پرتو ايكس در يكي از مجلات علمي بچاپ رسيد.
در مورد اثران زيانبار پرتوها بر موجودات زنده دو نوع تفكر شايع است:
تفكر اول: خطر و عوارض اين پرتوها را بسيار كمتر از واقعي در نظر ميگيرند ( تفكر افراطي)
تفكر دوم: خطر و عوارض پرتوها را بسيار بيشتر از آنچه كه هست در نظر ميگيرند ( تفكر تفريطي كه بيشتر رواج دارد)
خوشبختانه امروزه خطرات پرتوهاي يونسازتا حد زيادي شناخته شده است.
سلولهاي تشكيل دهنده اندامهاي مختلف بدن موجود زنده از نظر ميزان حساسيت نسبت به پرتوهاي يونساز با يكديگر تفاوت دارند.
تفاوت حساسيت اعضاء مختلف بدن انسان توسط برگونيه (Bergonie) و تريبوند (Tribondeau) تعيين شد و بصورت قانوني بنام اين دو بيان مي شود.
تئوري حساسيت سلولي
حساسيت سلولي با قدرت توليدي و تكثير آن نسبت مستقيم دارد. يعني هر چه سلول بيشتر تقسيم شود آسيب پذير تر است
هر چه ميزان سوخت و ساز ( متابوليسم) سلول بيشتر باشد مقاومت كمتري در برابر پرتوهاي يونساز نشان ميدهد.
هر چه فعاليت تقسيم سلول زياد تر و مدت تقسيم آن طولاني تر باشد، سلول حساستر است ( سلول بيشتر و بمدت طولاني تري قابليت تقسيم خود را حفظ كند)
بافتهائي كه همواره از نظر تقسيم سلولي فعالند ميتوان: بافتهاي خون و لنف ساز، پوشش دستگاه گوارش، دستگاه توليد مثل و..
در بين پستانداران انسان جزء حساسترين موجودات در مقابل جذب پرتوهاي يونساز مي باشد.
بافتهاي حساس و مقاوم
بافتهاي حساس به پرتو:
مغر استخوان، سلولهاي جنسي، بافتهاي لنفاوي، مخاط دستگاه گوارش و گلو، اپي درم پوست و فوليكولها
بافتهاي مقاوم به پرتو:
استخوانها و بافتهاي استخواني، عضلات و بافتهاي عضلاني و بافت عصبي
مراحل تقسيم سلول
الف: تقسيم ميتوزي: شامل :
پروفاز
متافاز
آنافاز
تلوفاز
و پس از گذشتن اين چهار مرحله سلول همانند خود توليد ميكند
ب: تقسيم ميوزي: كه با كاهش كروموزومي همراه است ( سلولهاي جنسي)
تقسيم بندي اثرات بيولوژيك
اثرات قطعي non stochastic
هنگامي كه پرتوگيري از يك حد آستانه بيشتر باشد ( مثلا التهاب پوست، تغييرات خوني، آب مرواريدو..)
ويژگيهاي اين اثرات:
الف: قبل از آنكه يك علامت مشخص ظاهر شود بايد مقدار دز از يك دزآستانه معين تجاوز كند
ب: هر چه مقدار دز بيشتر باشد اثر آن بيشتر و نمايان تر است.
همانطور كه از شكل ديده ميشود در مقادير كمتر از آستانه هيچگونه اثري ديده نميشود.
تقسيم بندي اثرات بيولوژيك
اثرات قطعي stochastic
اين اثرات براي بروزشان معمولا آستانه دز وجود ندارد ( سرطانها، اثرات ژنتيكي و..)
اين اثرات بطور تصادفي پديدار مي شوند و حتي ممكن است در افرادي كه در معرض تابش پرتو قرار نگرفته اند مشاهده شود.
ويژگيهاي اين اثرات:
الف: آستانه دزبراي بروز اين اثرات وجود ندارد
ب: احتمال بروز اين اثرات با افزايش دز زياد مي گردد
ج: تندي دز ارتباطي به بروز اثرات احتمالي ندارد.
همانگونه كه مشاهده مي شود رابطه خطي بين دز دريافتي و پاسخ وجود دارد و با مقاديربسيار كم نيز احتمال اثرات وجود دارد
اثرات پرتو بر سلول
اثرات مستقيم پرتو بر سلول
اين اثرات عبارتند از:
ايجاد وقفه در تقسيم سلول
موتاسيون ژني
شكست كروموزومي يا تغيير تركيب و ساختمان كروموزومهاي آسيب ديده كه منجر به توليد سلولهاي دختر غير طبيعي بعد از ميتوز مي گردد.
مرگ سلولي كه علت آن در اثر از دست دادن اعمال اختصاصي و بهم خوردن نسبت تركيبات داخلي آن و همچنين نداشتن ظرفيت براي مواد توليدي جديد مي باشد.
